Aralık ayına nasıl başlıyoruz bakalım

Dünya ekonomik canlılık ve ticaret gelişimi için düzenli baktığımız Baltic Dry index, korku endeksi VIX ve kredi risk primi CDS lere birlikte baktığımızda 2025 yatay seyirle kapatacak gözüküyor. 

2025 Dünya ekonomi ve ticaretinde yatay bir seyir Abd ekonomi tarafında da konforlu geçtiğini söyleyebiliriz. 

Türkiye CDS yoruma gerek kalmayan ülkeler karşılaştırmalı tabloyu okuyucunun rasyonel kendi değerlendirmelerine bırakıyorum. (Ekli Tablo) 

Diğer taraftan Avrupa ülkeleri İtalya-İspanya-Portekiz-Yunanistan-Fransa-İrlanda- İngiltere -Finlandiya CDS geçen aydan bu aya % 10 seviyesinde düşmesi dikkat çekerken Japonya-Avustralya-Güney Kore CDS %8-10 yükselmesi göze çarpıyor. Abd CDS 35,96 dan 30,13 düşmesi bir başka göze çarpan değişim olmuş durumda.

Ülkemiz ekonomisi ve enflasyonla ilgili yılın en son ayında birkaç gözlem ve öne çıkan konu ise şöyle ;
Özkaynak karlılığı, sürdürülebilirlik ve bu iki konunun enflasyon sarmalına olan kaotik etkileri.

1-Bankalar son 3-4 senedir özkaynak karlılıkları enflasyonun altında, sıkılaşma politikaları nedeni ile faiz geliri üretemedikleri, bir kısım faiz gelirleri de NPL ile anapara dahil batığa dönüştüğü için çareyi FDG her türlü komisyona abanmakta buldular. Anlamsız başlıklar altında alınan komisyonlar ve hatta her ay alınan komisyonlar, kredi faizlerinin %2-3 ne denk gelen kredi kullandırım ücretleri, kredi kapama ücretleri vs yüzlerce çeşit komisyon. (gerçek kredi maliyetleri % 60 seviyesinde) 
Bilançolarda da bu gerçeklik gözüküyor FDG faiz gelirlerinin önünde.  Sonuç yüksek gideri olan bankalar sürdürülebilirliklerini ve negatif özkaynak karlılıklarını salma ile kotarmaya çalışıyorlar.

Sonuç kredi kullanan her esnaf - KOBİ çaresiz kendi sürdürülebilirlikleri için bunları homurdanarak ta olsa ödüyor ve müşterisine malına yansıtıyor. Bu şekilde alınan komisyonların silsile yolu ile toplam maliyetini hocalarımız enflasyonun içindeki payını ve gelir dağılımının bozulmasına etkisini hesaplayabilirler.

2- Yine kapıya yemek siparişi veren firmaların aldığı komisyon % 40 ları bulması bu komisyon ve artan yemek ücretlerine iyi bir örnek. İnternet üzerinden satışların getirdiği maliyetlerin makul seviyeler üzerindeki payının da enflasyona etkisinin izlenmesi ve regüle edilmesi de gerekiyor.

3- Sıkılaşma politikaları devam ederken kamuda sıkılaşmadan eser olmaması, nepotizm, gizli işsizlik, siyaset, din vs iltisaklı binlerce kişinin finansmanına ve rantına kaynak yetmeyince ekonomi politikasının temeli vergi artırmak olmuş durumda. Laffer eğrisine göre artan vergilerin bir aşamadan sonra toplam tahsil edilebilen vergilerde azalmaya neden olacağı görmezden geliniyor.

Sonuçta artan vergilerde neticede silsile yoluyla esnaf - KOBİ ve nihayetinde vatandaşa yansıyor, hocalarımız kamuda yapılacak her 100 mia tl tasarrufun enflasyonu ne kadar düşürebileceğini yine hesaplayabilirler. 
2026 yılı bir tarafta arz eksikliği diğer tarafta hem vergi hem her türlü komisyon ile fahiş artan maliyetleri anlamlı ve sürdürülebilir makul ölçülere indirerek yönetmeden KOBİ lerin varlıklarını sürdürmesi çok çok zor olacak.
Her sektörün kendi iş yapma süreç ve maliyet verimlilik optimizasyonu yaparak 2026 bütçesini hazırlaması her zamankinden daha fazla önem kazanmış durumda. 

Tablolar ektedir.