BAİBÜ'de geliştirilen Gazlı Alev Dedektörü, Dünya’da ilk oldu
         Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi'nde, Dünya’nın ilk gazlı fotokatot tabanlı alev dedektörü geliştirildi. Yerli dedektör 100 metre üzerinde, 360 derece açıyla alev tespitini, Güneş ışığından etkilenmeden yapıyor. Dedektörün, 2026 yılının yaz aylarında kullanıma başlaması bekleniyor.
   
         Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi (BAİBÜ) Nükleer Radyasyon Dedektörleri Uygulama ve Araştırma Merkezinde (NÜRDAM) Dünya’nın ilk gazlı fotokatot tabanlı alev dedektörü geliştirildi. Patent başvurusu yapılan gazlı alev dedektörünün fikir hakkı NÜRDAM Müdürü Doç. Dr. Yalçın Kalkan’a ait. Dedektörün geliştirilmesinde İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa’dan Doç. Dr. Arif Kösemen ve Prof. Dr. Sadullah Öztürk katkı sağladı. Dedektörün elektronik devre kartı BAİBÜ Elektronik Mühendisliği Öğretim Üyesi Doç. Dr. Rıfkı Terzioğlu tarafından geliştiriliyor. Yerli imkanlarla üretilen gazlı alev dedektörü, yarı iletken dedektörlerin aksine 360 derece açıda, 100 metrenin üzerinde alev tespiti yapabiliyor. Yerli üretim dedektör ile maliyetler de düşecek.

       Güneş altında hatalı sinyali engelleyici mekanizması var

       Dünya’da ilk kez buluşu gerçekleştirilen gazlı alev dedektörü, Güneş’ten etkilenmiyor. Yarı iletken alev dedektörlerinde yaşanan ultraviole ışık hassasiyeti, gazlı dedektörde yaşanmıyor. Güneş altında hatalı sinyali engelleyici mekanizması var. Böylece mevcut rakiplerinden ayrılıyor.

       Güneş enerjisiyle çalışabilecek

       Dedektörün üzerine monte edilecek elektronik kart yapılıyor. Bu kart ile sistem güneş enerjisiyle çalışabilecek. Bu özelliğiyle ormanlık alanlarda kesintisiz kullanım sunacak.

       “120 dereceye kadar bir algılama açısına sahiptir”

        NÜRDAM Müdürü Doç. Dr. Yalçın Kalkan, mevcut dedektörlerin özelliklerinin kısıtlı olduğunu belirterek, “Yangın dedektörleriyle karıştırmamak gerekir çünkü yangın dedektörleri duman dedektörleri, kızılötesi ışınlar, mor ötesi ışınlar, bunları algılamak üzere geliştirilmiş dedektörlerdir. Ultraviole ışığı tespit eden dedektörler, şu anda teknolojileri yarı iletkendir. Bunlar radyasyon hasarı açısından oldukça kısa ömürlüdür, bunun dışında algılama mesafesi olarak 25 metre gibi bir sınıra sahip, algılama açısı olarak en fazla 120 dereceye kadar bir algılama açısına sahiptir” dedi.

      “Bu sınırlılıkları ortadan kaldırmış durumdayız”

        Kalkan, sınırları ortadan kaldırdıklarını belirterek, “Bizim geliştirdiğimiz gazlı dedektör çözümüyle bu sınırlılıkları ortadan kaldırmış durumdayız. Dünya’da ilk defa gazlı teknoloji kullandığımız için algılama açısını 360 dereceye çıkarmış durumdayız ve her açıyı da test ettik. Bunun dışında algılama mesafesi olarak 100 metreyi aştık. Bizim için hedef buydu, 100 metreyi aşmak. Şu anda bir buçuk katını aşmış durumdayız. Bunlar da TÜBİTAK’ın hakem raporlarında yer almıştır” ifadelerini kullandı.

       “Tamamen yerli teknoloji, üniversitemize ait”

        Gazlı dedektörün, muadillerine göre algılama süresinin çok kısa olduğunu belirten Kalkan, “Algılama süresi olarak, mevcut teknolojilerin sinyal üretme kapasitesi saniyelerle ölçülüyor. Bizim mikro saniyelerde sinyal üreten bir dedektörümüz mevcut. Tamamen yerli teknoloji, üniversitemize ait, uluslararası PCT Patent başvurusu yapılmıştır. Bunun dışında ilk defa içerisinde kullanılan gaz karışımları tarafımızdan geliştirildi” diye konuştu.

       “Önümüzdeki yaz orman yangınlarını tespit etmek için en azından pilot bölgelerimizde yerli ve milli alev dedektörlerimizi kullanabileceğiz”

        Kalkan, dedektörün 2026 yaz ayına hazır olacağını belirterek, “İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa’dan Prof. Dr. Sadullah Öztürk, Doç. Dr. Arif Kösemen’in de büyük emeği var dedektörün geliştirilmesinde. Aslında biz bu arkadaşlarımızla birlikte 5 yıl önce bu yolculuğa başladık. Şu anda proje devam ediyor. Teknolojin endüstriyel hazırlığı şu anda tamamlandı, bitirildi. Firma uluslararası sertifikalara başvuracak aşamada. Ümit ediyorum ki önümüzdeki yaz orman yangınlarını tespit etmek için en azından pilot bölgelerimizde yerli ve milli alev dedektörlerimizi kullanabileceğiz. Araçlarımıza yakıt aldığımızda, yakıt istasyonlarımızda kendi alev dedektörlerimiz olacak diye ümit ediyoruz” şeklinde konuştu.