Bolu'da yayla bayramları?

Bolumuz tabii güzellikleri yanında çok zengin bir kültür dokusuna da sahiptir. Bu zenginliklerimizden biri de halkımızın yayla bayramı, erenler bayramı ya da hacet bayramı diye adlandırdığı kutlamalardır. Haziranda?gündönümü? ile başlayan ve Temmuz ayı ortalarına kadar devam eden bu hacet ve yayla bayramları bölgemizde yüzyıllardan beri yapılmaktadır.

?Hacet?, yaratıcıdan beklenen dilek, ihtiyaç duyulan şey anlamına gelmektedir. Bu bayramlar özellikle hasat zamanı başlamadan önce yapılır. Bunda ki amaç, Allah?a verdiği hasat için şükretmek, O?ndan bolluk ve bereket dilemektir. Bayram günleri belediye hoparlöründen halka duyurulur ve herkes davet edilir. Bolu'da bu bayramlara sadece köylüler değil, şehirden de binlerce kişi katılmaktadır. Bayramlar köyde veya yaylada genellikle bir ?yatırın? olduğu muhitte yapılır. Yatır bulunan bir mekânda hacet bayramı yapılırsa buna ?erenler bayramı? da denir. Bu bayramlarda mevlitler, ilâhiler okunur, dini nasihatler verilir, yağmur ihtiyacı varsa yağmur duaları edilir ve gelen misafirlere ikramda bulunulur. İkramlar günümüzde genellikle etli pirinç pilavıdır. Eskiden daha çok etli bulgur pilavı ve yufka ikram edilirdi. Tabiatın eşsiz güzelliğinde yapılan bu törenlerde her yeri manevi bir hava kaplar. Yayla bayramlarını yalnız etli pilav yeme olarak da görmemek lâzımdır. Bu bayramlar aynı zamanda sosyal dayanışmanın, birlik - dirlik duygusunun da canlandığı güzel anlardır. Vaktiyle Üniversitemizde de görev yapan Prof. Dr. Orhan Türkdoğan hocamız bir makalesinde bu geleneklerimiz hakkında özetle şöyle demektedir. (Bolu Üçtepe 1991 Sayı:8 )

?Yurdumuzun birçok bölgesinde rastladığımız evliya türbelerini ziyaretler ve bunlara adak adanması sadece ferdi seviyede iken, Bolu'da bir ?seromoniye? dönüşür. Göynük?teki bir Akşemseddin Günü en az 20 bin kişinin o çevreye toplanmasını sağlar. Ayrıca her köyün yatırlarına ve ulu kişilerine yönelik ?aş dökme? günleri de hesaba katılırsa bu bayramların önemi daha da anlaşılır. Eski Türk toplumunda ?şölen? adını verdiğimiz bu topluca ziyafetler önemli bir kültür damarı olarak Bolu ve çevresine kadar uzanmaktadır.?

Hocamıza göre bayramlarda gerçekleşen ?aş dökme? merasimi de Orta Asya Türklerinde ki ?üleşme, paylaşma? geleneğinin günümüze kadar gelen bir devamıdır.

Bu anma ve erenler günlerinin bazılarına ilimiz dışından da binlerce kişi katılıyor. Böylece bölgemizde bir ?inanç turizmi? potansiyeli de ortaya çıkıyor. Ben buna Göynük?te Akşemseddin?i anma, Mudurnu?da Şeyh-ül Ümran ve Bolu'da Tokad-i Hayrettin günlerinde şahit oldum.

Gittiğimiz bayramlarda mahalli kültür konularına merakımızı bilen bazı dostlar, yaylalarındaki erenler hakkında bize sorular da soruyor. Meselâ ?Çangallı Erenleri? kimlerdir gibi? Gerçekten ?Bol ululu? bir yer olan Bolumuz bu yönüyle de geniş bir araştırmaya muhtaçtır. Yakın zamanda Üniversitemizde kurulacak olan ?Bolu Halk Kültürünü Araştırma ve Uygulama Merkezi? işte bütün bu konularda çalışmalar yapmalı, bizleri aydınlatmalıdır?

Bolu'da geçtiğimiz hafta sonu yine birçok köy ve yaylamızda bayramlar yapıldı. Sarıalan, Demirciler, Ilıcakınık gibi? Bunlarda biri de Tekke Işıklar Köyünde, ?Bolunun Yunus Emresi?, mutasavvıf ve şair ?Ümmi Kemal? için yapılan mevlid ve aş dökme merasimi idi. Biz de bu hafta yazımıza Ümmi Kemal?in yolundan giden 17. yüzyıl şairi Aşık Ahmed?in birkaç mısrası ile son veriyoruz. Bakalım Aşık neler söylemiş?

Ümmi Kemal izin verse,
Aşık maşukunu bulsa,
Mürşidine teslim olsa,
Biz teslimiz erenlere?

Aşık olan durmaz söyler,
Hak dostları bizi anlar,
Ümmi Kemal yolum bağlar,
Biz teslimiz erenlere...

Şimdi gönlüm ister Bolu,
Çevresinde erler dolu,
Aşık Ahmed bulmuş yolu,
Biz teslimiz erenlere?